- A moga jo Ci cosik pedzieć ô ty wodziōnce? - wtyrkła sie moja wnusia - bo mi starka kedyś ô ni ôsprawiali.
Co miałach zrobić - musiałach dać Ji sie wygodać.
- Tōż suchōm Cie.
- Starka godali, co wodziōnka bōła fest wywołanym jodłym na Ślonsku. Wziyna sie niy ino ze szporobliwosci, ale tyż skuli tego, co ludzie na Ślōnsku mieli fest w zocy chlyb. Niy mōgła sie zmarnować żodno ôkruszka. Zanim sie chlyb pokroło na sznity, to ônaczyło sie na niym znak krziża. Chleba sie niy wyciepowało na hasiok. Gospodynie starały sie go zawdy zużyć. A jak robiōły wodziōnka, to mōgły sie pozbyć starego chleba i miały z tego jeszcze jedyn profit - dbały ô zdrowie, bo czosnek bōł antybiotykym. We zima takōm zupōm, kero (co wszyscy wiedzōm) je zrobiōno ze pokrōnego we kostka starego chleba, gorki wody, czosku i dużo fetu szło sie fajnie rozgrzoć (np. jak sie prziszło ze roratōw).
- Terozki mogesz godać dali - pedziała mi ta moja dziołszka.
-To powiym Ci ô jeszcze jedny zupie ze chleba. Nazywo sie germuszka. Niyftorzi godali tyż na nia bermuszka abo i wermuszka. Robiōło sie jōm na maśle. Chlyb musioł być rozwarzōny, a zupa zaciōngniynto jajkym abo samym żōłtkym i doprawiono solōm i kminkym. Szło tyż do ni dać roztomajte ôwoce, abo uwarzić jom na mlyku, a niy na wodzie. Dowało sie tako zupa dzieciōm, ludziōm starszym i chorym, a czynsto szło sie ze takōm zupōm w nowiedziny do kobiyty, kero urodziyła dziecko. Tako zupa bōła delikatno i syto.
- Niy zmierzły Ci sie jeszcze te ôsprowki? - spytałach sie, bo wiym, iże dzieci niy umiōm dugo usiedzieć w jednym miejscu.
- Ale kaj tam, godej dali.
- Dobra, ale jeszcze ino ô trzech zupach. Wszyske dobrze znosz. Jedna to sznelka, drugo melka, a trzecio, to Twoja ulubiōno - żur.
- Przecam jo niy znōm żodny sznelki - chyba Ci sie coś pomylyło.
- Znosz, znosz, ino niy wiysz, iże ôna sie tak nazywo. Robi sie jōm bardzo gibko: żymła drobi sie na małe kōncki, zalywo ciepłym mlykym, cukruje, dowo trocha masła i wcino, aż sie uszy trzynsōm.
- To je fajny maszket, mōm go fest rada. Ale jeszcze bardzi rada jym żur.
- Ô żurze powiym Ci trocha niyskorzi. Noprzōd trocha ō melce - je to mlyko zafyrlane mōnkom. Futrowało sie niōm nojczynści dzieci.
- A terozki nareszcie ô tym Twojym żurze.
 |
| (foto: www.oblaty.pl) |
Downo, downo tymu we jedny wsi na Ślōnsku miyszkała baba z chopym. Byli fest biydni. Niyroz niy mieli z czego uwarzić ôbiadu. Prziszoł kejsik taki dziyń, iże baba blank markotno łaziyła po kuchni i frasowała sie, co wsadzić do garca.
W jednym garcu dojrzała ôstatek żytni mōnki. Zaloła jōm wodōm i ło ni zapomniała. A chopowi dała na ôbiod ino pelkartofle. Przeszło pora dni. Baba zwyrtała sie kole pieca i medykowała, co tyż to tak piyknie, słodko - kwaśno wonio. Prziszła na to, co tak wonio z tego garca, w kerym zaloła mōnka. Niy myślała dugo - wloła woniejōnco woda ku kartoflōm, kere prawie warzōła.
Przi piecu wisioł tyż kōncek szpyrki i wiōnek czosku.
Pomedykowała, pomedykowała i wciepła jeszcze do garca pora zōmbkōw czosku, coby lepi wōniało i skōra ze szpyrki, coby zupa bōła trocha masno i bardzi smakowito. Posolōła, doprawiōła i czekała na chopa. Tyn, jak prziszōł ze pola i siod do ôbiadu, to niy mōg sie tego jodła nachwolić.
Potym łaziōł po wsi i sie asiōł, iże "żor" smakowito zupa.
A ludzie słowo przekrynciyli i tak powstoł żur.
Eli to je prowda, tego niy wiym, ale pamiyntej ô tym, co w kożdym cygaństwie je zawdy ziorko prowdy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz